(Tiếp theo) - Mình không khoái ông thuỷ điện nhưng cũng phải nhắc về nó thôi vì 'hén' đang ở chính nơi này.

Như đã đề cập trong những bài trước: Sông Đồng Nai bắt nguồn từ cao nguyên Lâm Viên (Lâm Đồng) và đổ vào sông Sài Gòn để về với biển Đông. Trên dòng sông dài 586 km này có hàng chục trạm thủy điện đã và đang dự định xây dựng để khai thác dòng nước theo phương thức bậc thang, trong đó có thủy điện Đồng Nai 4.

1giờ 30 phút trưa, đường vẫn quanh co và bọn mình vẫn còn trong địa phận xã Lộc Bảo - Lâm Đồng.

Theo quy hoạch, đó là bậc thang thủy điện thứ 6 tính từ thượng nguồn sông Đồng Nai (sau công trình Đơn Dương, thủy điện Đại Ninh, thủy điện Đồng Nai 1, thủy điện Đồng Nai 2, thủy điện Đồng Nai 3).

Đường cứ cong về trái, rồi phải - Lên dốc rồi lại xuống dốc...

Cụm công trình đầu mối của Thủy điện Đồng Nai 4 đặt tại thị trấn Quảng Khê, huyện ĐắkGLong tỉnh Đắk Nông và xã Lộc Bảo, huyện Bảo lâm, tỉnh Lâm Đồng. 

Và ta đến một đoạn đường đầy bùn đất đã khô. Những chỗ này đã từng sạt lở nên còn lại dấu tích.

Các thông số chính của công trình Thủy điện Đồng Nai 4:

- Tuyến đầu mối cấp I, nhà máy cấp II (theo TCXDVN 285-2002)

- Diện tích lưu vực: 149 km2

Đây là cây cầu Đắk Glong (vị trí >) băng ngang qua sông Đồng Nai đoạn Quảng Khê, cũng là điểm tiếp giáp giữa 2 tỉnh. Tức là Lâm Đồng bên ni cầu còn bên kia cầu là Đắk Nông. Sông cạn, không có nước!

- Mực nước dâng bình thường (MNDBT): + 476 m

- Mực nước chết (MNC): + 474 m

Qua cẫu rồi, vẫn chạy theo đường và bi giờ mình đang trên mảnh đất Đắk Nông..

- Dung tích hữu ích: 16,7 triệu m3

- Dung tích ứng với MNDBT: 337,2 triệu m3

Một dòng sông to lớn như Đồng Nai nhưng không có nước. Dzị cây cỏ, con người nơi ni lấy nước răng mô?

- Cột nước tính toán H­tt: 176 m

- Công suất lắp máy: 340 MW

- Điện lượng trung bình năm: 1.109,5 triệu kwh

Rồi bất chợt một ngôi miếu nhỏ hiện lên bên phải.

Cạnh đó, ngay trên dòng sông là nhà máy thuỷ điện Đồng Nai 4 - phần đập chính bự chà bá.

Các công trình chính:

1.Đập ngăn sông: là đập bê tông đầu lăn (RCC), cao trình đỉnh đập +481 (m); chiều dài đỉnh đập 511 (m); chiều rộng đỉnh đập 10 (m); chiều cao đập lớn nhất 127,5 (m); mái thượng lưu thẳng đứng, mái hạ lưu nghiêng với m = 0,8.

Ngay cổng vào đập có cái công viên nho nhỏ, cảnh quan đẹp.

2. Đập tràn: Đập tràn trọng lực, tiêu năng bằng mũi phun. Cao trình ngưỡng tràn +460m (thấp hơn MNDBT 16m), có 5 cửa kích thước, mỗi cửa b x h = 15 x 16 (m). Cửa van hình cung có b x h = 15 x 16,5 (m). Đóng mở bằng xilanh thủy lực.

Mình bỏ giầy xăng đan, vào miếu thắp nén hương cầu nguyện cho những người đã khuất.

3. Cửa lấy nước: Kết cấu bê tông cốt thép, lấy nước dưới sâu, gồm 2 khoang, chiều rộng mỗi khoang 8 m, cao trình đáy cửa vào là +456,5 m; Lưu lượng lớn nhất qua cửa là 221 (m3/s). Bố trí thiết bị nâng phục vụ lắp đặt và vận hành thiết bị.

Nơi tưởng niệm những người đã hy sinh vì Thuỷ điện Đồng Nai 4.

4. Đường hầm dẫn nước: Có một đường dẫn nước bằng bê tông cốt thép đường kính trong là 8,0m.Tính từ cửa nhận nước đến tháp điều áp, đường hầm dài 4.288 m.

Xong nhiệm vụ, ta khám phá cái đập. Ni là dóng sông Đồng Nai ở một khúc thượng nguồn, có cái đập to chà bá chắn ngang. Ở giữa có 4 cổng xả chính và 1 cổng phụ đang đóng kín. Xả nước để quay tuốc bin phát điện cách nơi này cả chục cây số (ở nơi bọn mình đã qua chừng 1h trước) - thấp hơn cả trăm mét sức nước mới mạnh.

5. Tháp điều áp: Kết cấu bê tông cốt thép dày 1m. Tháp gồm hai buồng: Buồng trên đường kính 20m, cao 70 m; buồng dưới đường kính 7 m, chiều cao 34,5 m.

Có bậc thang sắt dẫn xuống phía dưới, sợi dây xích giăng ngang cản bước chân người tò mò, rủi té gãy cổ ai chịu?

6. Đường ống áp lực: sau tháp điều áp là đường ống áp lực, đường kính 7 mét, chiều dài tính đến vị trí rẽ vào Tuốcbin là 321,14 m. Sau đó là chia thành 2 nhánh vào Tuốc bin, mỗi nhánh dài 32,94m

Trưa nắng gắt, chạy vào đây mình thấy như một thiên đàng thu nhỏ để hạ nhiệt...

7. Nhà máy thủy điện: Kiểu hở; gồm 2 tổ máy, tuốc bin Francis trục đứng, công suất lắp máy mỗi tổ máy là 170 MW. Cao trình sàn lắp máy +315,5 m. Cao độ đặt tuốc bin +281,4 m. Kích thước nhà máy 62 (m) x 51,75 (m).

8. Trạm phân phối điện 220 Kw. Trạm phân phối điện kiểu ngoài trời, cấp điện áp 220KV

Cái tường thành bê tông to sừng sửng, phía trên là đường xe chạy nội bộ, con đường này cũng thông qua cái ngõ có cổng mà bọn mình đã vô vài chục phút trước. Nhìn cũng thấy nước bên kia đập lóng lánh đầy ăm ắp...

9. Đường điện 220 KV đầu nối từ nhà máy vào hệ thống điện quốc gia bằng đường dây 220KV mạch kép vào trạm 500KV Đắc Nông.

10. Khu nhà quản lý vận hành

Còn bên này trơ đáy, tạo thành những ao nước nhỏ. Họ không xả nước ở đây, chỉ xả khi nước vượt mức thiết kế. Không có nước ở đoạn sông này thì các loài thuỷ sinh biến mất. Cây rừng chỉ có thể trông nước trời, cả con người và vườn rẫy cũng vậy thôi.

Công trình Thủy điện Đồng Nai 4 có công suất 340 MW với 2 tổ máy, khởi công xây dựng ngày 26/12/2004, khánh thành ngày 27 tháng 2 năm 2013.

Đó là mặt phải. Còn mặt trái, theo chút thông tin trích từ báo Người Lao Động: 

'Theo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của Nhà máy Thủy điện Đồng Nai 4, khi xây dựng công trình, một số diện tích rừng bị chặt phá để lấy gỗ để làm lán trại, củi đốt, bãi để xe máy, vật tư thiết bị và chỗ ở cho hàng ngàn công nhân đã làm giảm diện tích rừng.

Này có thể nhìn rõ cái túi treo xe, khá gọn. Túi thấp, chạy sẽ đằm hơn là ràng trên yên. Lúc này cao độ giảm xuống còn dưới 500m. Nơi ta sẽ đến là 800m so với mực nước biển: vậy là vẫn còn đèo dốc đều đều chứ chưa hết.

Đối với vùng lòng hồ, khi diện tích nước ở cao trình 476 m, 322 ha đất rừng sẽ bị chìm ngập dưới lòng hồ thuộc các huyện Bảo Lâm (Lâm Đồng), Đắk G’long (Đắk Nông). Ở khu vực hạ du của công trình, do nước sông từ hồ chứa sẽ được chuyển bằng đường hầm dẫn tới nhà máy, tạo nên một đoạn sông khô cạn ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, đây là sông chạy qua khu vực có hơn 7.000 ha rừng giàu và trung bình cùng hàng chục ngàn hecta rừng các loại...'

Hai bà xã đang nghỉ ngơi.

Đó là đánh giá tác động môi trường từ hồi tháng 4/2015. Đến nay thì coi như mọi sự việc đã xong rồi, tác động hay không cũng rơi vào cái chuyện đã xong... và chỉ riêng bọn mình tự ngẫm; 'sao lên vùng cao nguyên, rừng núi mà vẫn... nóng quá xá'.

(Còn tiếp)

Phần 1 - Phần 2 - Phần 3 - Phần 4 - Phần 5 - Phần 6 - Phần 7 - Phần 8 - Phần 9 - Phần 10 - Phần 11 - Phần 12 - Phần 13 - Phần 14 - Phần 15 - Phần 16 - Phần 17 - Phần 18 - Phần 19 - Phần 20 - Phần 21 - Phần 22 - Phần 23 - Phần 24 - Phần 25 - Phần 26 - Phần 27 - Phần 28 - Phần 29 - Phần 30 

Điền Gia Dũng

Du lịch, GO!