(Tiếp theo) - Lộ trình con đường Suối Nghệ - Láng Lớn bọn mình đang đi này sẽ qua Hồ Đá Đen, một hồ chứa nước lớn.

< Đường đi Láng Lớn vẫn dài tăm tắp, đường tốt, vắng xe nhưng vẫn là con đường quan trọng thông thương 2 địa phương. Song song khúc này, bên trái có con kênh dẫn nước tưới cho vùng đồng ruộng Suối Nghệ.

Nguồn nước mặt của Bà Rịa - Vũng Tàu chủ yếu do ba con sông lớn cung cấp, đó là sông Thị Vải, đoạn chảy qua tỉnh dài 25 km, sông Dinh đoạn chảy qua tỉnh dài 30 km, sông Ray dài 120 km.

< Hai bên có thể là ruộng, rẫy hoặc đất cây bụi. Nhà cửa lưa thưa, xe cộ cũng vậy - đi đường quê sướng vô cùng!

Trên các con sông này có 3 hồ chứa lớn là hồ Đá Đen, hồ sông Ray, hồ Châu Pha... Hiện nay, nguồn cung cấp nước phục vụ sinh hoạt chính và tưới tiêu cho người dân trên địa bàn toàn tỉnh được lấy từ hồ chứa nước Đá Đen và hồ Sông Ray.

< Lúc này bọn mình đang ở đây >. Hồ Đá Đen có lẽ không còn xa.

Ngoài 2 hồ cấp nước nói trên, các hồ khác cũng được đưa vào khai thác phục vụ cho cấp nước sinh hoạt của người dân như các hồ: Đá Bàng, Suối Các, Kim Long, Châu Pha, Sông Hỏa, Xuyên Mộc và suối Nhum.

< Lúc này, hai bên đường là vườn mì xanh um. Nhìn ruộng mì, nhớ thuở năm 78: ăn độn khoai mì từa lưa nên đâu đâu cũng thấy trồng khoai mì. Ngày nay chắc chủ yếu làm bột, bột ngọt...

Công trình hồ chứa nước Đá Đen có hình chữ C... ngã ngửa, được xây dựng năm 1997, hoàn thành năm 2004. Hồ nằm ở các xã Châu Pha, Sông Xoài thuộc huyện Tân Thành, xã Suối Nghệ, Bình Ba, Láng Lớn thuộc huyện Châu Đức tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Hồ Đá Đen có chiều dài nơi rộng nhất là 4,04km.

< Đường vắng hoe, thinh thoảng lắm mới thấy một chiếc xế đồng hành. Vắng chạy sướng, không sợ mất an ninh như chốn thị thành hỉ?

Hồ Đá Đen có chiều dài nơi rộng nhất là 4,04kmm với dung tích là: 33,4x106 m3 nước. Theo thiết kế công trình, hồ có nhiệm vụ tưới cho 2773 ha Rau, Màu, lúa Đông xuân và Hè thu, thực tế qua các năm công trình đã tưới tổng diện tích là: 1.400 ha cho huyện Châu Đức, huyện Tân Thành, Cấp nước bổ sung cho đập Sông Dinh tưới cho các huyện Long Điền và thị xã Bà Rịa. Công trình hiện đang cung cấp nước thô cho nhà máy nước Sông Dinh với lưu lượng 120.000m3 ngày đêm, trong những năm qua áp dụng các giải pháp tưới công trình đã phát huy đạt hiệu quả cao.

< Tĩnh lặng, chỉ có gió vù vù bên tai. Mình chạy không nhanh, từ từ để thưởng ngoạn chứ - 45 đến 50km/h là quá đủ.


< Một bịt rác xuất hiện! Ai mà nỡ lòng nào vứt bừa ra đây trên con đường đẹp đẽ này? Nó sẽ nằm đây bao lâu? Chắc mút chỉ vì đây không phải là chốn phồn hoa, công nhân vệ sinh không có nơi mô!
Phía trước có cây cầu nhỏ bắc ngang con rạch cũng nhỏ luôn, tên thì pó tay vì nhìn không kịp, nó ở đây >.

Diện tích hồ Đá Đen là: 832,8 ha bao gồm lòng hồ; đập đất; tràn xả lũ; cống lấy nước; diện tích được bố trí khu vực nhà quản lý là: 0,245 ha.

< Và rồi phía trước đột nhiên trống hoác: đường thẳng băng, hai bên là đồng cỏ còn phía trước lố nhố bóng đen. Người à? Không, một đàn bò và người chủ đang dẫn tiểu đội lính của mình đi kiếm ăn. Còn đường cắt ngang góc Hồ Đá Đen, vị trí tại đây >.

Lưu vực hồ Đá Đen được bắt nguồn từ khu vực Kim Long, Láng Lớn... là vùng hằng năm có lượng mưa lớn và thường tập trung vào tháng 9, mật độ che phủ trong lưu vực không còn vì vậy cần có những phương án phòng, chống lũ cho công trình trong mọi tình huống để công trình hồ chứa nước Đá Đen vẫn đảm bảo hoạt động bình thường.

< Vượt qua đội quân bò, tít xa là một góc hồ Đá Đen. Tại sao gọi tên này thì chắc chỉ có Trời biết và một ít người địa phương biết! Cỏ mênh mông, chắc cả sư đoàn bò ăn cũng không hết.

< Dừng một tý uống nước với xem thử bản đồ. Ở cái chốn đìu hiu hút gió này nhưng map của Google vẫn thể hiện rõ ta ở nơi mô: bọn này ghê gớm thật!

Dưới con mắt kẻ phượt: hồ đẹp, thoáng mát. Dưới mắt người dân trong vùng: hồ là nguồn sống của cả người, gia súc và ruộng đồng. Còn trong mắt chính quyền, việc quan trọng là hồ an toàn trong mùa mưa lũ. Vậy nên có cả phương án chống vỡ đập, cả phương án sơ tán dân trong trường hợp khẩn cấp, ví dụ trong quyết định bảo vệ công trình năm 2010:

< Mé trái là vườn tiêu còn phải là rẫy bắp. Nghe nói nơi này người ta cũng trồng được đậu Hà Lan đấy.

< Nhà ở đây chắc buồn lắm nhất là buổi tối nhỉ. Đường xá sẽ vắng teo, không đèn...

'Vùng hạ lưu công trình hồ chứa nước Đá Đen, tương đối bằng phẳng, mật độ dân cư không cao sống dọc hai bên bờ Sông Xoài, về phía bờ trái sông thuộc quản lý hành chính của huyện Châu Đức, về phía bờ phải sông thuộc quản lý hành chính của huyện Tân Thành, sau phần địa giới hành chính của huyện Tân Thành, huyện Châu Đức, dọc hai bên bờ Sông Dinh là địa giới hành chính của thị xã Bà Rịa mật độ dân cư đông đúc chủ yếu là các nhà cấp 4, vùng ảnh hưởng khi công trình xảy ra sự cố cần có kế hoạch di dời các hộ dân sống dọc theo hai bờ sông từ vùng hạ lưu công trình đến tiếp giáp khu vực Bến Xúc thị xã Bà Rịa'.

< Đột nhiên có tiếng chim, rồi xuất hiện cái nhà to đùng, nuôi yến. Nuôi yến bì chừ không còn dành riêng cho vùng ven biển nữa. He he, nuôi ở đây chả quấy rầy ai...

Đã đôi lần, nguồn nước hồ Đá Đen bị đe dọa, lần thứ nhất, xuất hiện cũng khoảng thời gian này năm 2016, chủ nguồn thải là Công ty Mei Sheng Texteiles Việt Nam, đóng tại Cụm CN-TTCN Ngãi Giao huyện Châu Đức, ở vị trí thượng nguồn các con suối đổ về hồ Đá Đen. Công ty này xử lý không đạt chuẩn quy định đối với lượng nước thải lớn từ xưởng nhuộm trước khi xả thải ra môi trường.

< Tới một ngã 3 (vị trí >), tự nhiên thấy có người đồng hành: cô gái áo đỏ chạy phía trước.

< Cầu Suối Nhạc, không thấy suối nước nhưng tên nó vẫn thế, có lẽ do 'lịch sử để lại' hay cũng có thể do mùa khô.

Nước thải nhuộm là 1 trong 5 loại nước thải nguy hiểm nhất với môi trường. Nếu đường ống xả thải dài hơn 9km vỡ, máy bơm nước thải hư, mưa lớn cuốn bùn thải và nước thải nhuộm chảy theo suối sẽ đổ vào hồ Đá Đen. Do sự việc có tính nghiêm trọng, khi đó lãnh đạo tỉnh đã buộc Mei Sheng chấp hành các quy định về xử lý nguồn thải, đóng cửa xưởng nhuộm, dời nhà máy về KCN tập trung.

< Sắp đến Láng Lớn nhưng bao nhiêu kilomet thì fải dừng lại mới biết vì cỏ che mất con số rồi. Nhưng, trước sau cũng đến thôi, không quan trọng.

< Những khoảnh ruộng 2 bên trồng một thứ rau gì đó, xanh um.

Sự việc của Mei Sheng chưa “nguội”, thì nay hồ Đá Đen lại bị một nguồn thải mới đe dọa - đó là khu xử lý chất thải Thiên Phước tại ấp Cẩm Sơn, xã Xuân Mỹ, huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai, nơi đầu nguồn suối Chà Răng. Con suối này chảy về suối Sông Xoài (huyện Tân Thành), sau đó đổ vào hồ Đá Đen. Khu xử lý chất thải Thiên Phước có một lò đốt chất thải nguy hại 24 tấn/ngày, một khu chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt 2.000m2, hệ thống xử lý nước rỉ rác (đang vận hành thử nghiệm) và một khu chôn lấp chất thải rắn.

< Lại qua tiếp một cây cầu nữa, cũng bé con. Cầu tên Suối - chữ thứ 2 thì... cây che mất: Trời biết cái tên!

Những dấu hiệu ô nhiễm nguồn nước suối Chà Răng và suối Sông Xoài đã xuất hiện, người dân đã phản ánh trong các cuộc tiếp xúc cử tri. Nước rỉ rác là vô cùng ô nhiễm. Từ suối Chà Răng đến hồ Đá Đen chỉ 20km, nếu con suối này bị ô nhiễm nước rỉ rác, hồ Đá Đen sẽ lập tức “nhiễm bệnh” theo.

< Sắp đến nhánh rẽ thì có 2 người chạy xe máy, mặt mày khá bặm trợn ra cái điều muốn chặn đường. Gì đây? Chiếc xe trước thì chạy nhanh quá khó kêu cứu được, đường thì vắng - 2 chọi 2 em hè, thí mạng cùi, chơi xả láng, cướp không chột thì ta... què!

Lần khác, tháng 5/2019 - người ta thi công nạo vét hồ Đá Đen tại xã Láng Lớn, huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đang gây ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của người dân. Thị công gây bụi mù mịt, khiến vườn cây trái của nhiều gia đình bám đầy bụi đất, không thể phát triển, gây thiệt hại lớn về kinh tế.
Nhờ nổ lực của chính quyền và nhân dân, hồ Đá Đen hiện nay vẫn là hồ nước an toàn, trong xanh và vẫn là nguồn sống cho cả một vùng đất rộng lớn.
(Còn tiếp)

Phần 1 - Phần 2 - Phần 3 - Phần 4 - Phần 5 - Phần 6 - Phần 7 - Phần 8 - Phần 9 - Phần 10 - Phần 11 - Phần 12 - Phần 13 - Phần 14 - Phần 15 - Phần 16 - Phần 17

Điền Gia Dũng
Du lịch, GO!