Ở Trà Bồng (Quảng Ngãi) có câu ca thật lạ: “Rau ranh ốc đá là cá nậu nguồn”. Câu này được hiểu là: Rau ranh với ốc đá, với người miền ngược (nậu nguồn), chẳng khác nào như cá vậy. Có lẽ dựa vào “chất lượng” của rau ranh và ốc đá để đặt câu ca trên chứ không phải nói cho thuận tai.

Rau ranh là loại rau mọc hoang trên rừng, lá to bằng lá chè, có màu nõn chuối, mùi hơi chua, dịu hơn lá bứa. Chúng mọc nhiều nhất ở vùng núi Trà Bồng. Còn ốc đá là loài ốc sống trong các gộp đá ở các suối trên núi cao, lớn hơn đầu đũa một tí, cũng sống tập trung ở miền núi. Hai loại này “kết bạn” với nhau trong thực đơn của người vùng cao, giờ thành món khoái khẩu của dân thành thị, nhất là trong những ngày hè nóng bức này mà có bát canh rau ranh ốc đá để giải nhiệt là tuyệt.

Rau ranh-ốc đá hầu như mùa nào cũng có, nhưng chớm hè mới là thời kỳ mà rau ranh ra nhiều lá non và ốc đá chuẩn bị sinh sản nên khi nấu canh hay làm món xào vào thời điểm này là ngon nhất.
Dọc tỉnh lộ lên Trà Bồng, cứ mỗi sáng trên đường đến các phiên chợ vùng cao mà  thấy những người phụ nữ Cor cõng gùi, bên trong có những bó rau xanh màu nõn chuối, thì đích thị đó là rau ranh.

Lấy lớp rau ranh ra khỏi gùi, phía bên dưới thế nào cũng có những chú ốc đen trũi, mình dài, óng ánh trong nắng sớm. 3.000đ cho mỗi bó rau ranh (3 lạng) và 6.000đ cho mỗi lon ốc. Bấy nhiêu đó là đủ cho một nồi canh 4 người ăn. Giá rẻ bất ngờ!

Rau ranh là món ăn truyền thống của người Cor, có thể nấu với thịt heo nhưng ngon nhất vẫn là nấu với ốc đá. Sau khi lấy dưới suối về (bây giờ thì mua ngoài chợ), ốc được ngâm với nước cơm chừng một buổi cho chúng nhả hết chất nhớt trong bụng ra, sau đó đem chặt đít ốc rồi luộc sơ qua nước sôi.

Để nguyên con ốc trong vỏ đem ướp với gia vị, đặc biệt là sả và ớt, sau đó bỏ vô chảo có một ít dầu phụng, đảo qua một lửa là có thể sử dụng làm “nguyên liệu” cho nồi canh.

Rau ranh rửa sạch, vò cho chúng nhàu đi, bỏ vô nước sôi, khi lá rau bắt đầu ngả màu thì cũng là lúc cho loại ốc đá đã xào lúc nãy vào nồi. Sẽ có một nồi canh vừa thơm thơm chua chua mùi rau ranh vừa ngầy ngậy mùi ốc đá. Nấu món này khá đơn giản, nhưng món rau ranh ốc đá hấp dẫn ở chỗ, ngoài hương vị riêng thì đây còn là loại rau và ốc sạch nhất  hiện nay!

Món rau ranh, ốc đá dân dã cây nhà, lá vườn này lâu nay không chỉ là món ăn quen của người dân địa phương mà còn hấp dẫn nhiều du khách. Và trong thời buổi "thịt cá đủ đầy" thì món ăn quê này lại được nâng lên hàng đặc sản nên khi đi xa về nó lại trở thành món quà quý mà nhiều du khách dùng tặng người thân.

Du khách sang hèn đều khoái khẩu món ăn dân dã đầy phong vị miền núi này. Gọi vài tô ốc luộc bốc khói rồi bốc từng con đưa lên miệng hút nhẹ là ruột ốc béo ngậy cộng với hương vị cay xè của ớt và mùi thơm của sả đã "chạy" ngay vào miệng. Thực khách trẻ tuổi đến quán gọi tô ốc đá thường kêu thêm xị rượu để nhấm nháp đưa cay. Hút chán, gọi bát canh rau ranh ốc đá cũng nghi ngút khói lên ăn với cơm. Bát canh rau ranh mềm mại nhai nghe bùi bùi, cộng với ốc đá béo ngậy.

Du lịch, GO! - Theo Quảng Ngãi Online, Dulich Tuoitre, internet