Để đến được vùng đất nơi địa đầu Tổ quốc phải đi xe máy quãng đường dài hơn 500 km rồi leo tiếp 10 km nữa mới đến nơi. Vất vả là thế, nhưng đến được cột mốc A Pa Chải là niềm tự hào vô cùng.
Hầu như ai đến đây cũng xin ngủ nhờ lại tại Sín Thầu hoặc đồn biên phòng. Chúng tôi ngủ lại nhà người trưởng bản Sín Thầu trong thiếu thốn, cánh con trai nằm dưới đất còn ba cô con gái xoay ngang trên một chiếc giường đơn. Hôm nay, không hẹn mà gặp, có 3 nhóm cũng đã lên đến Sín Thầu, chờ ngày mai chinh phục cột mốc như lũ chúng tôi.
< Đường lên A Pa Chải xuyên đồi xuyên núi, nếu không có người dẫn đường, bạn sẽ bị lạc.
Từ Sín Thầu đến Tà Miếu, bản gần chân cột mốc nhất còn vài km, tuy không dài nhưng cũng vất vả vì đường rất nhỏ hẹp, chạy qua nhiều đoạn chênh vênh vực núi và dốc cao dựng đứng. Chúng tôi để gọn những chiếc xe trong hiên nhà trưởng bản Mã Gio Tư, xốc lại đống đồ mang theo gồm đồ ăn và nước uống, hùng dũng lên đường dưới sự chỉ dẫn của hai anh lính đồn biên phòng A Pa Chải.
Con đường đi bộ dài quãng hơn 10 km cứ dài mãi và dốc lên. Có những đoạn đi hoàn toàn trong những bụi cỏ um tùm, lần theo vết đường mòn mà bước.
< Hãy mang theo nhiều nước uống khi chinh phục cực Tây.
Vượt qua 3 quả đồi, nguồn nước mang theo đã bắt đầu cạn dần và hơi thở gấp gáp. Thi thoảng trên đường bắt gặt những vạt hoa ngũ sắc và dương xỉ rậm rạp.
Khi chúng tôi đã thấm mệt thì đoạn đường đột ngột chuyển từ những cánh đồng với ánh nắng chan hòa trên đầu thành đường mòn đi xuyên qua những cánh rừng. Cây cối đan cành vào nhau, những chiếc lá ải mục ngập dưới chân và nắng không xuyên qua được khiến khu rừng u tối và sẫm màu. Một bữa ăn trưa nhanh gọn được diễn ra giữa rừng già, những chiếc bình đã đựng đầy nước suối, quãng hành trình lại tiếp tục. Mất thêm gần 2 tiếng nữa trong quãng đường rừng ngoằn ngoèo.
Chúng tôi chạm mốc 0 khi đã mệt nhoài nhưng niềm vui hoan hỉ và tự hào trên từng nét mặt. Vậy là sau 3 ngày đi đường, vượt qua hàng trăm km đường và 5 tiếng leo núi, chuyến chinh phục Cực Tây – điểm cực khó khăn nhất của Tổ quốc đã được hoàn thành.
Cơn gió mát từ đất nước bạn Lào xoá tan đi những mệt nhọc. Phía đất bạn không có đường lên cột mốc, phía Trung Quốc xây bậc cầu thang đẹp đẽ, đường từ đất Việt sang là con đường mòn nhỏ. Không chỉ tự hào vì đã đặt chân được đến với cực, tôi còn thấy vui hơn gấp bội vì đã biết đến thêm một vùng đất xa xôi mà rất ít có cơ hội đến được.
Những cái tên Mường Tè, Chà Cang, Mường Nhé, Sín Thầu… vốn từ lâu chỉ biết đến trên bản đồ giờ đã được chúng tôi đặt chân đến tận nơi, tận mắt chứng kiến cuộc sống của người dân ở vùng núi xa xôi hẻo lánh này.
Cột mốc A Pa Chải được khẳng định vào năm 2005 và là điểm cực đặc biệt vì nằm giữa ngã ba biên giới Việt - Lào – Trung (ngã ba còn lại là ngã ba Đông Dương thuộc địa phận huyện Pleikan (Ngọc Hồi), thị xã Kon Tum). Cột mốc huyền thoại này được giới trẻ ưa thích khám phá chọn là điểm để chinh phục trong 2 năm gần đây và là niềm tự hào của tất cả những ai từng đến.
Theo Lam Linh (Vnexpress)
Cực Tây A Pa Chải, cách tỉnh lỵ Điện Biên Phủ khoảng 250 km. Là điểm cực Tây của Việt Nam, vùng giáp biên 2 nước Trung Quốc và Lào. Nơi được mệnh danh “1 con gà gáy cả 3 nước đều nghe”, có cửa khẩu A Pa Chải. Địa bàn tập trung chủ yếu đồng bào dân tộc, đường đi lại khó khăn, Tá Miếu (bản của người Hà Nhì) là bản cuối cùng của Cực Tây - Việt Nam.
1. ĐẾN VÀ ĐI
Đến A Pa Chải hay bất kỳ khu vực nào thuộc Tây Bắc Việt Nam, cuối tháng 8, đầu tháng 9 và tháng 1, đầu tháng 2 là thờigian đẹp nhất
Với lúa chín và mạ đang cấy. Tháng 11, 12 cũng là thời điểm đẹp với hoa Dã Quỳ dọc đường đi. Không nên đi vào mùa mưa vì có thể gặp suối nước to, đường trơn. Nên theo dõi thời tiết kỹ trước khi đi 2 tuần. Có thể gọi trực tiếp lên bưu điện Mường Nhé để kiểm tra thông tin thời tiết địa phương. Tháng 11, 12 cũng là thời gian diễn ra lễ hội của người Hà Nhì (giống lễ ăn cơm mới, không xác định thời gian mà tùy thuộc vào từng xã khi việc thu hoạch lúa đã xong xuôi)
2. PHƯƠNG TIỆN DI CHUYỂN.
- Bus
Hoặc bến xe bus giường nằm tại bến xe Mỹ Đình. Tại đây có rất nhiều xe đi thẳng từ Hà Nội lên Điện Biên Phủ (350.000 vnđ, mất 14 tiếng), khởi hành lúc 9h00 tối nhé.
Các xe Bus đều là loại giườn nằm cao cấp . Đường đi dài và nhiều khúc cua có thể gây say xe với những người chưa quen. Xe đôi khi chở quá so với số ghế. Dừng thường xuyên trên đường để bắt khách.
Không nên dùng xe Bus để đi từ Hà Nội nếu ít thời gian và tiết kiệm sức khỏe.
Từ Hà Nội, theo quốc lộ 6, đi qua thị xã Hòa Bình, Cao Phong, thị trấn Mộc Châu, Yên Châu, Lai Châu, Thuận Châu, Tuần Giáo, Mường Ẳng, theo quốc lộ 279 đến Điện Biên Phủ. Từ thành phố Điện Biên Phủ, bạn đi tiếp lên Mường Chà, Mường Nhé và tới A Pa Chải.
Từ Lào Cai, bạn đi xe máy theo đường 4D đến Sapa, qua đèo ô Quy Hồ, Tam Đường, Huyện Lỵ Lai Châu, Phong Thổ, theo đường 12 qua Sìn Hồ, Mường Lay, Mường Chà, Mường Nhé, A Pa Chải. Tổng quãng đường khoảng 500 km.
Các cây xăng lớn chỉ có tại Mường Chà, Mường Nhé. Xăng bán lẻ dọc đường tại các thị trấn nhỏ cách nhau trung bình 15 – 20 km. Khi qua suối nếu mực nước cao quá so với ống pô xe, nên tắt máy, dắt xe qua suối. Vào mùa mưa chú ý lốp xe và chắn bùn khi đất bám vào vỏ xe. Có thể tháo chắn bùn đi cho tiện.
Trước khi đưa xe qua suối, hãy tìm con đường nông nhất theo hai bên bờ. Không nổ máy ngay khi qua suối, hãy kiểm tra nước trong ống pô và hệ thống đánh lửa của xe cũng như chú ý nước có thể vào xăng. Chú ý những tảng đá lớn dưới đáy suối có thể làm vỡ vỏ nhựa xe. Không nên cố gắng đi qua khi nước lớn và chảy siết.
- Máy bay
Vietnam airlines Điện Biên, 023.824948, fax 023.825536; (mở cửa từ 7.30 – 11.30 sáng & 1.30 – 4.30 chiều) chuyến/tuần. mua vé tại văn phòng trước sân bay, 1.5 km từ trung tâm thành phố, trên đường đi Mường Lay
Các chuyến bay lên Điện Biên Phủ được thực hiện bằng loại máy bay nhỏ, đi hơi sóc, không quen có thể bị say xe. Chú ý mang theo thuốc say tàu, xe (mua tại các hiệu thuốc Tây)
3. NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT.
Leo mốc A Pa Chải cần xin giấy phép ở đâu, xin như thế nào?
Lên A Pa Chải hiện nay có những đường nào? Lưu ý những đoạn có thể nhầm đường.
- Con đường thứ nhất xuất phát từ Thành phố Điện Biên đi Mường Chà - Mường Nhé - Chung Chải - Đồn biên phòng 405 Leng Su Sìn - Tả Kho Khừ - Đồn Biên Phòng 317 A Pa Chải (Đây là cung đường nhiều nhóm chọn đi nhất, đường đẹp, Xe ô tô có thể đi thẳng lên đồn 317 - Tổng quãng đường ~ 280km)
Lưu ý số 2: Từ thị trấn Mường Nhé đi khỏang 30km có 1 ngã ba, rẽ trái đi qua cầu Đòan Kết là hướng đi A Pa Chải, còn đi thẳng là lên Mù Cả, các bạn chú ý kẻo nhầm đường.
- Con đường thứ hai đi từ Mường Lay - Mường Tè - Pắc Ma - Mù Cả - Suối Voi - Đồn biên phòng 405 Leng Su Sìn - Tả Kho Khừ - Đồn Biên Phòng 317 A Pa Chải (Pắc Ma - Mù Cả: ~30km đường đất đang làm dở)
- Con đường thứ ba đi tắt từ Mường Lay - Mường Tè - Pắc Ma - Mù Cả - Sen Thượng - Tả Kho Khừ - Đồn Biên Phòng 317 A Pa Chải (Cung đường này ko đi qua đồn biên phòng 405 Leng Su Sìn các bạn nhé. đường rất xấu, gặp mưa thì ko nên đi)
- Cung đường Trekking 25km đi từ Mù Cả - Ma Ký - Gò Cứ - Chung Chải - Bắt xe ôm lên A Pa Chải (Ko có đường xe máy, bắt buộc phải đi bộ xuyên rừng)
Lưu ý quan trọng: Vì đường đang làm, nên từ Si Pha Phìn trở đi, các cột mốc ko ghi số KM, vì vậy các bạn nên tính quãng đường bằng công tơ mét trên xe. (Bố trí đổ xăng cho hợp lý. Nếu đi từ Mường Nhé lên thì Đồn 405 Leng Su Sìn cách cây cầu / ngã 3 Chung Chải khoảng 5km, đồn nằm bên trái đường đi - Các bạn lưu ý kẻo đi quá.
- Còn đồn 317 A Pa Chải nằm bên phải đường, bên trên 1 con dốc cao. Cách đồn 405 khoảng 25km
Sau đây là số km của từng chặng mà mình đã tính (Đi theo con đường thứ nhất):
Điện Biên - Mường Chà: 52km
Mường Chà - Si Pha Phìn: 50km
Si Pha Phìn - Mường Nhé: 110km
Mường Nhé - Đồn 405 Leng Su Sìn: 35km
Đồn 405 Leng Su Sìn - Đồn 317 A Pa Chải: 25km
- Line Đỏ (E - H) : Mường Tè -->54km--> Pắc Ma -->22km--> Trạm Kẻng Mỏ (Mốc 17(1) - Thượng nguồn Sông Đà) -->22km--> Pắc Ma -->20km--> Đồn biên phòng Mù Cả
- Line Xanh Lam (H-J) : Mù Cả -->53km (Trong đó có 30km đường đất)--> Cầu Đoàn Kết Chung Chải -->37km--> A Pa Chải (Đồn biên phòng 317)
- Line Cam (J-M) : A Pa Chải -->60km--> Mường Nhé -->110km--> Si Pha Phìn (Đường đang bạt núi làm lại, cắm Ta-luy phản quang) -->50km--> Mường Chà
- Line Xanh Lục (M-N) : Mường Chà -->52km--> Điện Biên
- Nếu các bạn dư dả thời gian, có thể đi thẳng xe máy từ HN lên A Pa Chải, tổng hành trình sẽ khoảng 6-7 ngày cả đi cả về. Còn nếu bạn ko có nhiều thời gian thì nên gửi xe máy và đi xe giường nằm lên thẳng Điện Biên. Đi như thế này sẽ đỡ mệt cho bạn hơn rất nhiều, hành trình có thể rút ngắn còn 4,5 ngày.
Xe Hải Vân Express: Xuất phát tại bến xe Mỹ Đình - Điện thoại: 04.3.8717171 / 0988.88.27.27
Lưu ý: Nhớ đặt trước cả chỗ để xe máy vào cốp, 1 cốp xe chỉ chứa được 4-5 xe máy
4. LƯU TRÚ.
Điện Biên Phủ
- Khách sạn Công Ty Bia; điện thoại 023.824635, giá 15-20 usd, đường Trần Cân.
Khách sạn Bình Long, 023.824345, 429 đường Mường Thanh, 15-20 usd. Các phòng đều 2 giường, khách sạn tư nhân, gia đình thân thiện, dễ gần, rất sạch sẽ. Giá đã bao gồm ăn sáng.
- Khách sạn Mường Thanh, 023.810043, fax 023.810713, đường Mường Thanh, 20 -25 usd. Khách sạn quen thuộc tại Điện Biên Phủ, số lượng phòng lớn, dùng cho đoàn có số lượng lớn. Đặt trước. Có karaoke, Thái Massage, hồ bơi.
- Khách sạn Điện Biên Phủ, 023.825103. fax 023.826290, 279 đường 7/5, 250.000 – 350.000 vnđ, khách sạn nhỏ, phòng rất sạch sẽ và đẹp, đầy đủ tiện nghi, bao gồm ăn sáng.
Mường Chà
Nhà nghỉ ......., cách bưu điện Mường Chà về phía đường đi Mường Nhé 1,2km, bên tay phải. Giá tầm 250.000 vnđ/phòng. Toilet chung với gia đình. 2 – 3 phòng, các phòng đều trên tầng 3, phòng có 3 giường nhỏ, ít khi sử dụng, chưa được sạch sẽ. Điện thoại: 0930.842662. Có chỗ phơi quần áo. Để xe máy dọc hành lanh bên cạnh nhà và không sợ mất. Phòng nhỏ với 3 giường đơn, chưa được sạch sẽ. Hai Bác chủ nhà dễ tính, bán xôi vào buổi sáng.
Nhà khách bưu điện Huyện Mường Nhé, cách cây xăng Mường Nhé 1km. Giá 300.000/ phòng. Toilet chung ở tầng dưới, có nóng lạnh. Các phòng đều có 3 giường đôi, rộng rãi, tương đối sạch sẽ. Chú Hải 0230.3508039;
Bản Sín Thầu
Để tránh việc tập trung vào một nhà nào đó, chúng tôi không giới thiệu nhà cho khách nghỉ tại Sín Thầu. Bản của người Hà Nhì, tất cả đều rất hiếu khách và quý người từ xa tới. Bạn có thể xin vào bất kỳ nhà nào bạn muốn. Trước tiên, hãy tới gặp trưởng bản để trình bày và đăng ký tạm trú. Nếu đoàn đông có thể ở nhiều nhà lân cận, tránh việc làm phiền nhiều cho chủ nhà.
- Nếu đã có giấy phép, Các bạn có thể xin nghỉ lại đồn biên phòng 405 Leng Su Sìn hoặc đồn 317 A Pa Chải (Lưu ý đừng lên đồn quá muộn, gây khó khăn cho việc đón tiếp, bố trí chỗ nghỉ cho đòan, nên đến đồn trước khi trời tối)
- Ngòai ra các bạn cũng có thể xin ở lại nhà của bác Pờ Dần Sinh (Chủ tịch UBND xã Xín Thầu) - Lưu ý cách cư xử, chào hỏi lễ phép, thanh tóan tiền ăn nghỉ đầy đủ. (Thông tin từ các đoàn đi trước)
Điện Biên Phủ
- Nhà hàng Liên Tươi, 023.824919, đường Hoàng Văn Thái, 100.000 vnđ/suất. Món ăn kết hợp hài hòa giữa Việt và Trung Quốc, rất phù hợp sau một chuyến đi dài.
- Mường Chà
Có nhiều quán ăn dọc theo đường từ Bưu Điện đến kết thúc thị trấn trong khoảng 1km. Các quán thịt chó, phở bên phải từ bưu điện lên. Quán ăn nằm bên cạnh bưu điện, ............100.000 vnđ/suất. Phục vụ tốt, quán không được sạch sẽ lắm, món ăn hợp khẩu vị
- Mường Nhé
Quán... bên kia đường, đối diện bưu điện huyện Mường Nhé.
6. INTERNET
- Mường Chà
Bưu điện huyện Mường Chà. Giá 5.000 vnđ/giờ. Mở cửa từ 7h30 – 21h các ngày trong tuần.
- Mường Nhé
Bưu điện huyện Mường Nhé. Phòng internet có 15 máy, checkmail, chat tốt, máy chạy nhanh. Không nên dùng các loại usb, thẻ nhớ phòng virus. Mở cửa từ 7h30 – 21h các ngày trong tuần.
Hết Mường Nhé, điện thoại nằm ngoài vùng phủ sóng.
Từ Hà Nội tới Mường Chà nhiều cây xăng dọc đường đi.
Mường Chà có 1 cây xăng gần bưu điện, Từ Mường Chà đi Mường Nhé không có cây xăng lớn. Từ Mường Nhé đi A Pa chỉ có bán lẻ xăng. Giá chênh lệch giao động từ 4000 – 5000 vnđ/lít.
Luôn đổ xăng khi có thể.
8. AN NINH
Điện Biên có an ninh tốt. Bạn có thể để xe ngoài hiên và đi ngủ mà không sợ mất, đặc biệt là các khu vực như Mường Chà, Mường Nhé và sâu hơn là các bản tại A Pa Chải, Sín Thầu. Tuy nhiên, hãy luôn cẩn thận vì mọi thứ đều có thể xảy ra.
9. LƯU Ý QUAN TRỌNG KHI Ở ĐỒN BIÊN PHÒNG.
- Trình giấy phép, chào hỏi lễ phép các anh biên phòng. Ko tự tiện vào các phòng, các khu vực thông tin liên lạc để chụp ảnh...
- Chi phí các bữa ăn, nghỉ đêm, bồi dưỡng cho người dẫn đường - Các bạn thanh tóan cho đồn trước khi ra về.
- Giữ vệ sinh chung tại phòng nghỉ, nhà tắm, nhà vệ sinh.
- Nên mang theo chút quà nhỏ tặng 2 đồn biên phòng (Có thể mang tặng vài chai rượu vang, volka, trà, thuốc, bóng chuyền, lưới...)
- Sau khi leo mốc, nên ở lại giao lưu làm quen với các anh biên phòng 317
- Nếu có ăn tối tại đồn 317, giữ mình kẻo quá say :D lưu ý bảo quản tài sản cá nhân vì có thể có nhiều đoàn ở chung với nhau...
- Viettel và Vinaphone là lựa chọn số 1, có ngay 1 cột phát sóng của Viettel ở đồn 405 Leng Su Sìn
- Mobifone tịt ngóm
Leo mốc 0 - A Pa Chải mất bao nhiêu thời gian?
Nếu thời tiết khô ráo, không mưa - Các bạn chỉ mất 4 tiếng leo lên và 3 tiếng leo xuống (Đã tính cả 30' ăn trưa dọc đường + 30' chụp ảnh trên mốc)
Hiện nay đã có đường xe máy vào thẳng chân đồi cỏ tranh, tiết kiệm được khoảng 2 tiếng đi bộ so với trước kia :-bd
Đi từ Barie biên giới đến chỗ bắt đầu leo khoảng 5km đường như thế này
Lưu ý: Ko vứt rác, chai lọ bừa bãi dọc đường đi, đừng để lại gì suốt chặng đường ngòai những dấu chân của bạn. Hãy gom rác lại xuống điểm nghỉ trưa để đốt. Tuyệt đối không xả rác hoặc đi sang bậc thang phía biên giới nước bạn Trung Quốc.
Nên chuẩn bị những gì cho việc leo mốc?
Cá nhân tự chuẩn bị:
- Bọc khớp mắt cá (bọc gót) và bọc đầu gối: Tránh chấn thương khi va chạm, đồng thời khi xuống núi nó giữ cho khớp xoay đúng vị trí, tránh trẹo khớp. Vì khi đã mệt, bước xuống dốc chân trụ ko vững là dễ bị bước hụt, trẹo chân (đôi bọc gối / đôi bọc gót - Mua ở Trịnh Hoài Đức)
- Đèn pin du lịch loại nhỏ nếu bạn leo muộn: Nên dùng loại đèn nhỏ gọn có sử dụng pin tiểu / ko dùng loại xạc điện (Mua ở ngõ Nguyễn Công Trứ / Chợ trời)
- Chai nước Lavie 0,5 lít: Có pha muối nhạt, chanh và đường Glucose: Dùng để uống dọc đường - Ko uống liên tục cho thật đã khát mà chỉ uống mỗi lần uống chỉ một ngụm nhỏ và ngậm ở cổ họng trước khi nuốt. (~15k/túi đường Glucose 500g - Mua trong hiệu thuốc hoặc siêu thị)
- CMT hoặc hộ chiếu: Để trình báo trên đồn biên phòng và xin giấy phép ở Điện Biên
Trưởng đoàn, thủ quỹ chuẩn bị riêng cho nhóm:
- Thuốc men: Dầu cao, dầu gió, Thuốc tiêu chảy, thuốc kháng sinh, thuốc cảm, đau bụng, sát trùng, băng Urgo...
- Găng tay gai: Loại bảo hộ lao động dệt bằng vải sợi, có gai nhựa mặt trong (Giúp thoải mái bám víu vào mọi nơi, tránh bị gai cào vào tay). (Mua ở các cửa hàng bán đồ bảo hộ lao động phố Yết Kiêu)
- Cờ Việt Nam, băng rôn, khẩu hiệu của nhóm: Đừng quên ở nhà nhé, quan trọng lắm đấy.
Ăn trưa dọc đường đi:Các bạn nên báo trước từ sớm với đồn 317 để các anh ấy nấu cơm / nắm cơm đi đường cho các bạn. Nếu ko kịp thì các bạn sẽ phải tự mua đồ ăn mang theo
9. Một số thông tin bên lề, điểm nghỉ chân...
GPS - Nơi bắt đầu leo mốc, độ cao 985m so với mực nước biển
Tọa độ bắt đầu hành trình tiến về ngã ba biên giới - Đỉnh Khoang La San 1850m (Khoảng gần 4km đường rừng)
Vượt đồi cỏ tranh đầu tiên, đây là chặng vất vả nhất, tầm 500m đầu tiên, ai nản chí rất có thể sẽ phải bỏ cuộc, chặng này dốc cao, lên liên tiếp ko khác gì chặng khởi đầu của tuyến Sín Chải - Fansipan. Nhưng sau khi vượt qua được chặng leo này, các bạn chỉ việc đi bộ qua các quả đồi là chính, rất nhàn hạ và không có gì vất vả nữa.
Bài viết mình dựa trên kinh nghiệm bản thân và kinh nghiệm, bài viết và hình ảnh trên các diễn đàn của các anh chị đi trước. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho những bạn nào muốn đi A Pa Chải và đang lên kế hoạch đi. Mọi thắc mắc liên hệ với Asia Spirit Travel để được hỗ trợ tốt nhất.
Theo Dulichtamhonachau
Du lịch, GO!
1 Comments
Minh muon di tu Nam Nhun,(cach Muong te 55km )qua nga Pac Ma ban huong dan lo trinh giup minh,minh di bang xe may di don le,co can xin giay to gi ko va trinh bao o don nao?giup minh voi nhe xin cam on nhieu.
Trả lờiXóaĐăng nhận xét
Du lịch, GO! là một blog quảng bá du lịch trong nước với tiêu chí chia sẻ thông tin, bất vụ lợi - Bạn có thể nhận xét, bổ sung hay yêu cầu hướng dẫn liên quan đến bài viết mà không cần đăng ký. Bạn cũng có thể yêu cầu xoá bài, sửa đổi, phê phán.... bất kỳ.
Tuy nhiên, rất mong bà kon không post link quảng cáo vào đây vì mình sẽ xoá thẳng, xin thông cảm vì Dũng này chỉ muốn an toàn cho mọi người.