Tại tỉnh Trà Vinh có một hòn non bộ được xây dựng cách đây nửa thế kỷ, từng được báo chí Sài Gòn lúc bấy giờ phong tặng là “Hòn giả sơn lớn nhất Nam kỳ lục tỉnh”.

 Hòn non bộ nầy tọa lạc tại ấp Chòm Chuối, xã Phước Hưng, huyện Trà Cú, cách thị xã Trà Vinh chừng 21 cây số, trên quốc lộ 54. Đến khu vực nầy, hỏi “Hòn non” là người địa phương chỉ dẫn tận tình.
Trước kia, khoảng năm 2004, phía sau hòn non, cách quốc lộ 54 khoảng 5 mét là nền đất mọc đầy cỏ. Bây giờ nó đã được xây hàng rào kiên cố, gắn bảng “Dương gia chi mộ”. Giữa hàng rào và hòn non mọc đầy cây dại cao ngang gối. Cổng khóa chặt, hàng xóm cho biết người nhà chủ nhân hòn non là ông Tư Lành ở bên kia đường.

Ông Tư Lành tên thật là Dương Văn Lành. Dù tuổi đã cao (sinh năm 1924), nhưng ông vẫn nhớ khá chi tiết về việc xây dựng hòn non bộ nầy của gia tộc mình. Ông Tư Lành kể: Trước đây, khi bà cố ông, Nguyễn Thị Biên, qua đời, lúc ông mới lên 7, được an táng nơi đây. Vì việc an táng bà cố ông gần lộ, sợ xe cộ qua lại ồn ào ảnh hưởng tới phần mộ nên ông nội và chú út ông (Dương Văn Gồng) quyết định xây hòn non.

Đó là khi ông Tư Lành chừng 11, 12 tuổi (khoảng 1935-1936). Xi măng xây hòn non nhập từ Pháp về là loại được đựng trong những thùng bằng cây không như sau nầy đựng trong bao giấy. Công trình xây hòn non do thợ từ Bến Tre qua thực hiện, trong thời gian khoảng 3 năm mới hoàn thành. Hòn non cao khoảng 6 mét, bề dài khoảng 10 mét, rộng khoảng 6 mét. Hòn non có các con đường bậc thang dẫn lên cao, nơi có những hồ nước, những hang động, những chiếc cầu bắc ngang dòng suối... được tạo hình công phu, tỉ mỉ; trông thật hoành tráng, là dãy núi ngoạn mục giữa vùng đất rộng lớn của gia tộc họ Dương.

Gia tộc họ Dương nầy là người Tiều (Triều Châu, Quảng Đông, Trung Quốc) nên rất tin thuật phong thủy. Non bộ là nghệ thuật xây dựng, đưa mô hình thu nhỏ những ngọn núi to lớn ngoài tự nhiên vào trong các vườn cảnh để phục vụ không gian trong cuộc sống. Những nhà phong thủy đã dùng bí thuật sử dụng non bộ để ếm triệt hoặc phát huy dung mạch.

Để phát huy tối đa tác dụng của phong thủy trong nghĩa trang gia tộc họ Dương, ngoài việc xây hòn non người ta còn đào một hồ rộng đối diện, trồng sen. Theo phong thủy, việc nầy có ý nghĩa: gối đầu lên núi (hòn non, “giả sơn”), gác chân lên biển (hồ sen, “giả hải”). Đây là thuật phong thủy áp dụng cho các bậc đế vương, mà ông Gồng áp dụng, vừa là nơi an nghỉ tốt đẹp của người thân, còn giúp gia tộc họ Dương ngày một thịnh vượng. Vì “gối đầu” lên núi biểu trưng cho sự vững chãi và tư thế “mặt” nhìn và “gác chân” ra biển tượng trưng cho sự thịnh vượng.

Ông Dương Văn Gồng sanh năm Nhâm Thìn (1892), người địa phương hồi đó quen gọi là Hội đồng Gồng, là người giàu có, thừa điều kiện làm những việc to lớn, như xây hòn non cho gia tộc. Ngày mồng 6-5 Nhâm Thìn (1952), ông Dương Văn Gồng qua đời, được an táng bên trái bà Nguyễn Thị Biên. Sau đó, vợ ông Gồng là Nguyễn Thị Hiền qua đời, an táng bên phải bà Nguyễn Thị Biên.

Khi xây hòn non, khu đất gia đình họ Dương rộng tới 5.000 mét vuông. Những năm 1950, theo một số người cố cựu tại Trà Vinh, nhất là các lão làng ở xã Phước Hưng, thì có một vài tờ báo ở Sài Gòn lúc bấy giờ phong tặng nó là “Hòn giả sơn lớn nhất Nam kỳ lục tỉnh”. Còn bây giờ diện tích hòn non đã thu hẹp, nhà cửa hai bên lấn át nếu không quan sát kỹ sẽ chẳng thể nào phát hiện được. Cái ao sen sau nhiều năm không được chăm sóc, bị đất cát cỏ cây trùm lấp, giờ không còn nữa.

Con cháu nhà họ Dương cư trú tại mảnh đất nầy, ngoài ông Tư Lành còn có anh Dương Trung Nguyên, 42 tuổi, giáo viên, là cháu sơ của ông Dương Văn Hưng (ông cố của ông Tư Lành). Ông Hưng mất và an táng ở vàm Trà Vinh, năm 2007 bốc mộ hỏa thiêu và thủy táng ở sông Long Bình (Trà Vinh).

Không biết thuật phong thủy mà ông Gồng áp dụng cho “Dương gia chi mộ” kết quả ra sao, mà nhìn gia cảnh ông Tư Lành và anh Dương Trung Nguyên chẳng lấy gì sung túc. Có lẽ phát đạt nhất là số con cháu dòng họ Dương đang định cư tại Mỹ.

Du lịch, GO! - Theo Cúc Tần (Thời báo Kinh tế Sàigòn)