(TT&VH) - Theo con đường 9 từ thành phố Đông Hà (Quảng Trị) đi lên phía Tây, vượt đèo Rào Quán, đỉnh Trường Sơn ở Khe Sanh là đến Lao Bảo.
Nơi đây, năm 1622 Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên lập Dinh trấn Ai Lao (sau này đổi thành Bảo Trấn Lao) để canh phòng cướp bóc nơi biên thuỳ. Thời điểm đó người Thượng chiếm đa số, miền xuôi xem đây là một vùng rừng thiêng nước độc, là vùng đất lam sơn chướng khí.

Từ chốn rừng hoang

Chúng tôi về đây từ con đường mang tên một chí sỹ cách mạng đất Quảng Trị - Lê Thế Tiết, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị, người từng bị giam cầm ở chính nhà tù Lao Bảo này. Con đường được đổ nhựa thênh thang, những cột đèn vừa mới dựng lên đứng bên đường như kính cẩn chào đón khách.

Nhà tù Lao Bảo nằm nép mình bên dòng SêPôn huyền hoặc. Sử chép rằng, lính Pháp xưa rất thích ăn rau xà lách xoong. Loài cây này vốn nổi tiếng ở làng Hào Sơn (Quảng Trị) và từng được mệnh danh là «làng độc một loài rau». Đây là loại rau chỉ thích nghi với dòng nước chảy nên Pháp đã cho xây dựng những máng suối nhân tạo. Hàng ngày, hàng trăm tù nhân phải gánh nước từ dòng sông SêPôn, vượt dốc mang nước lên tưới thành dòng suối chảy suốt đêm ngày cho rau xà lách phát triển!

Nhà tù Lao Bảo hiện nay đã được xếp hạng di tích Quốc gia và trong tương lai, đây là một địa điểm du lịch tâm linh của khách thập phương khi đến Lao Bảo mua sắm.
Dulichgo
Con đường 9 ngày nào hoang vu giờ đã xanh mầu của cà phê, hồ tiêu... ở ven đường. Như một phép màu được đánh đổi bằng mồ hôi, như một chút xúc cảm hay lời «tiên tri» của nhà thơ Ngô Kha gần 40 năm trước trong những ngày còn khói lửa: «vì ta phải thấy/  và nhất định thấy/ ngày kia/ một đô thị vàng trên đồi Lao Bảo/  một thị trấn yêu kiều qua ngõ làng Vây».

Với vị trí đắc địa nằm trên tuyến đường 9, bên kia là cửa khẩu Đensavan của Lào, các nhà hoạch định kinh tế của Việt Nam đã nhận thấy tiềm năng trở thành «đô thị vàng» của Lao Bảo. Năm 1998 Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã ra Quyết định số 219/1998/QĐ-TTg ban hành Quy chế “Khu vực khuyến khích phát triển kinh tế và thương mại Lao Bảo”. Giờ đây, Lao Bảo đã chuyển mình mang bộ áo mới của ngành dịch vụ và thương mại.

Trong tương lai Lao Bảo sẽ là thành phố nằm trong hệ thống thành phố động lực cấp I  theo Quyết định 24/2008/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Dulichgo
Tôi đứng giữa lòng phố xá của một thị trấn sầm uất nơi biên ải mà nhớ về những ngày tháng cách đây gần 20 năm, khi tôi đặt chân đến đất Lao Bảo. Từ rừng hoang đến phố là một thay đổi kỳ diệu!

Thị trấn của ô tô và siêu thị

Có người đã từng gán cho Lao Bảo một thương hiệu rất kiêu và rất "nóng": thành phố của rượu. Điều đó cũng đúng, vì hàng năm Lao Bảo nhập về một lượng rượu rất lớn để tung đi các địa phương khác, như lời của Phó Thủ tướng Vũ Khoan nói khi làm việc tại đây: Lao Bảo nhập rượu về làm gì mà nhiều thế, đưa về để tắm à?

Tuy nhiên, đó cũng là một cách phê phán nhẹ nhàng dành riêng cho Lao Bảo. Còn nhà thơ Phương Xích Lô thì nói: «Thị xã của em dùng toàn đồ ngoại/ Đến gió thôi cũng xài tới... gió Lào».

Theo tôi, ngoài cái thương hiệu ấy Lao Bảo là thị trấn của ô tô và siêu thị! Một người bạn từ Đà Nẵng ra đây «hứng gió Lào» đã trầm trồ ngạc nhiên về cái thị trấn... chơi sang, anh ta ngạc nhiên bởi những chiếc xe đắt tiền loại sang và càng ngạc nhiên hơn khi các xe này mang biển kiểm soát: 74 LB..., màu vàng hoặc biển số Lào mà người Việt lái...
Dulichgo
Theo chính sách ưu đãi của khu này: Tất cả các doanh nghiệp đóng trên địa bàn được quyền mua 1 đến 2 chiếc ô tô miễn thuế tuỳ theo vốn đầu tư đăng ký của mình. Điều này có nghĩa các «đại gia» mua ô tô ở khu Lao Bảo sẽ được miễn thuế nhập khẩu, thuế VAT (2 loại thuế này cũng chiếm trên 80% giá bán) và đăng ký biển kiểm soát 74 LB.  Ngoài ra, chính sách ưu đãi ô tô của khu kinh tế cửa khẩu Đensavan (Lào) đã khiến cho xe ô tô ở Lào... rẻ như bèo, người dân Lào «nhà nhà có ô tô» dù dân họ nghèo, mái dột vách xiêu! Dân Lao Bảo đã «nhờ» người Lào đứng tên giấy tờ để mua xe ô tô mang biển kiểm soát Lào về đăng ký lưu hành tại khu Lao Bảo(!)

Ngoài Trung Tâm thương mại Lao Bảo, nơi tập trung gần 200 gian hàng của các hộ kinh doanh tiểu thương, ở đây còn có thêm các Trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng miễn thuế... Với chính sách ưu đãi về thuế, Lao Bảo đã trở thành thiên đường mua sắm. Từ hàng ngoại cho đến hàng Việt chất lượng cao, từ hàng Tầu cho đến hàng Thái Lan, các nước trong khối EU. Tuy nhiên, hiệu ứng «siêu thị hoá, trung tâm thương mại hoá» ở Lao Bảo quá dàn trải trong khi chưa có chính sách thu hút khách sẽ làm cho khu này... thừa siêu thị, thiếu khách.
Dulichgo
Nói không ngoa, nếu so sánh tỷ lệ ô tô, siêu thị trên người dân có lẽ khu Lao Bảo đứng đầu Quảng Trị và miền Trung! Lao Bảo đang chuyển mình trở thành một thành phố trẻ trong tương lai. Và không xa nữa chúng ta có quyền tin rằng khu đô thị vàng Lao Bảo sẽ trở thành một khu kinh tế «hậu phương» cho thành phố Đông Hà non trẻ.

Theo Nguyễn Khánh - Nguyễn Khiêm (Thể Thao & Văn Hóa)
Du lịch, GO!