Thạch xanh là một trong những món quà dân dã mà đến bây giờ, không phải dễ kiếm được ở bất cứ nơi đâu ngoài Hải Phòng. Có lẽ vì nó bình dân quá, mà chế biến lại mất thời gian nên không có nhiều hàng quán nào còn bán món giải nhiệt ngon, mát mà lại có lợi cho sức khỏe này. Với không ít người, cái hương vị của thạch Xanh đã chở thành một hương vị đặc trưng của tuổi thơ mà đến nhiều năm nay họ vẫn cố tìm lại.

Thạch xanh được làm từ lá Găng, nên còn được gọi là thạch Găng. Găng là loại cây rừng, thân gỗ, nhiều gai nhỏ, lá hơi tròn mọc thành bụi ở các vùng trung du. Ở nhiều nơi cây găng còn được trồng làm hàng rào. Có rất nhiều loại găng như găng gai, găng dại…, nhưng chỉ găng gai mới có thể làm được thạch. Găng dại làm hàng rào lá to, vị đắng, không dùng làm thạch.

Cây lá găng được các bà, các mẹ mang về, tẩn mẩn nhặt hết gai (nếu không khi vò sẽ bị gai găng đâm vào tay), rửa sạch, ngâm nước đung sôi để nguội hoặc tốt nhất là nước mưa. Sau đó lấy một chiếc nồi cho một lượng nước sôi để nguội vừa đủ. Đặt chiếc rá sạch sao cho vừa mặt nước rồi cho lá găng vào chà xát để lá mau nát. Vò tầm 10 - 15 phút là được.

Khi lá đã ra hết chất nhựa, thạch đã gần đông đặc, cho thạch qua một túi lọc để lọc sạch lá. Khi vò phải nhanh tay, sau đó cũng lọc nhanh nếu không thạch sẽ đông khi chưa kịp lọc. Khi lọc xong để lắng khoảng 1 giờ là có một tô thạch ngon lành. Có người cho một ít vôi vào để thạch cứng hơn, người khác lại phơi khô là găng để dành làm thạch ăn dần.

< Lá găng đã được phơi khô.

Từng miếng thạch dẻo được hớt như hớt tàu phớ cho vào từng cốc, rưới lên đó vài thìa nước đường phèn vàng óng còn thơm mùi mía, phủ thêm chút đá bào và  rảy vài giọt dầu chuối là thành một ly thạch thơm giải khát ngon tuyệt vời.

Mùi dầu chuối bay ào khứu giác, đọng lại vất vơ khiến ta muốn hít hà. Những mùi mát mẻ thanh nhẹ của cỏ cây, của đất trời lùa qua cái nắng ngột ngạt của mùa hè làm thức tỉnh mọi khứu giác. Một cảm giác yên ả, thơm tho và mát lạnh...

Không chỉ có thế, theo kinh nghiệm dân gian, thạch găng lành tính, giúp thanh nhiệt cơ thể. Nhiều bài thuốc trị bệnh đường ruột thường dùng lá găng vì chất nhờn tiết ra từ lá găng là một loại chất xơ dễ tan tốt cho ruột già và có tác dụng lọc thận.

Món thạch găng có màu xanh nhẹ lấp lánh chứ không xanh đậm như sương sâm. Từng miếng thạch dẻo, tan chảy trong miệng hòa quyện cùng vị ngọt của đường và hương vị tự nhiên của núi rừng làm tan đi không khí oi ả ngoài trời.

Ngày nay khi chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm được đặt lên hàng đầu, giữa những loại thạch lấp lánh màu sắc được bày bán làm không ít người lo ngại, thạch găng lại là món giải khát được đặt lên hàng đầu vì sự thanh sạch, mát lành, giản dị.

Với không ít người con của núi rừng, thạch găng đã trở thành hương vị tuổi thơ mà ai cũng muốn tìm về giữa bộn bề cuộc sống.

Tổng hợp từ Facebook, Tuổi Trẻ...
Du lịch, GO!