Nằm ở vị trí thứ hai trong 4 ngôi đền mà dân gian xứ Nghệ vẫn truyền tụng “Nhất Cờn, nhì Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng”, đền Quả Sơn ở xã Bồi Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An từ lâu nổi tiếng linh thiêng và là điểm đến của rất nhiều khách hành hương đầu năm để cầu an, cầu lộc, cầu tài. Ai từng đến đền Quả Sơn thì đều tâm đắc: “Đền thiêng lắm, nhất là đến đó mà xin về đường học hành thì linh nghiệm nhất!”. Đây cũng là một trong những địa điểm du lịch của Nghệ An.

Đền Quả Sơn nằm bên bờ Sông Lam thuộc xã Bồi Sơn - Đô Lương, cách thành phố Vinh hơn 70km về phía tây bắc. Đền được xây dựng để thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, con trai thứ 8 của vua Lý Thái Tổ được bổ làm Tri châu Nghệ An, người có công tổ chức khai hoang mở đất, xây dựng và phát triển kinh tế cho vùng đất xứ Nghệ.

Khi đến Nghệ An, Ngài đã chọn vùng đất Bạch Ngọc, Đô Lương làm lỵ sở. Tưởng nhớ đến công ơn của ông, quanh năm nhân dân thập phương thường đến thắp hương tại Đền Quả Sơn.

Đền Quả Sơn hiện nay năm ở chân núi Quả thuộc vùng đất Lý Nhật Quang đóng lỵ sở khi xưa. Đền thờ được khởi dựng từ thời Lý, được tu bổ, tôn tạo nhiều lần dưới các triều đại phong kiến Trần, Lê, Nguyễn. Qua mỗi lần trùng tu, sửa chữa, đền lại càng thêm uy nghi và hoành tráng.

Đền hiện nay có kiểu kiến trúc thuộc giai đoạn cuối thời Lê đầu thời Nguyễn, là công trình hội tụ tư duy sáng tạo, bàn tay tài hoa của nghệ nhân xứ Nghệ.

Đền bao gồm nhiều hạng mục, điển hình như: tòa nhà hình chữ công gồm Thượng điện, Trung điện và Hạ điện nối liên tiếp với nhau – thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, Tả vu thờ Đông Chinh Vương, Hữu vu thờ Dực Thánh Vương, phần mộ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, nhà bia, nhà ngựa ...

Trong đền còn lưu giữ được nhiều hiện vật quý, trong đó có tượng Lý Nhật Quang to bằng người thật, tư thế ngồi, hai tay bắt quyết để ngửa trên đầu gối. Bức tượng đặt trong cung cấm, chỉ đến ngày lễ trọng mọi người mới được chiêm bái. Đền Quả Sơn đã được Bộ VHTT&DL xếp hạng "Di tích lịch sử văn hóa" cấp quốc gia vào năm 1998.

Lễ hội đền Quả Sơn cũng là một lễ hội vùng lớn vào loại bậc nhất ở Nghệ An. Lễ hội được diễn ra trong 3 ngày, từ 19 đến 21 tháng giêng âm lịch hàng năm để tưởng nhớ tới công đức của Uy Minh Vương Lý Nhật Quang. Đây là lễ hội dân gian đặc sắc, hấp dẫn và mang nhiều ý nghĩa nhân văn, thể hiện tinh thần đạo lý truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, làm sống động tinh thần thượng võ cùng những thuần phong mỹ tục của nền văn hoá dân gian. Đến với Lễ hội đền Quả Sơn, mỗi người sẽ cảm nhận được những nét rất riêng của không gian lễ hội, cái linh thiêng, long trọng của phần lễ, cái hấp dẫn, náo nhiệt của phần hội mang đặc trưng của vùng đất “địa linh” một thời.

Theo Phan Thị Anh (Travel.zizi.vn)
Du lịch, GO!