Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông cách TP Thanh Hoá khoảng 130 km về phía Tây Bắc, nằm trên địa bàn hai huyện là Quan Hoá và Bá Thước - được thành lập năm 1999 và là một phần trong vùng cảnh quan Cúc Phương-Pù Luông, đặc trưng bởi diện tích kéo dài của vùng đá vôi, bao gồm cả vùng rừng đất thấp còn lại của núi rừng phía Bắc Việt Nam được đánh giá có tầm quan trọng toàn cầu về đa dạng sinh học.

Pù Luông là một địa danh còn nhiều bí ẩn, hoang sơ đối với du khách trong và ngoài nước. Khu Bảo tồn đặc sắc nhờ vẻ đẹp tự nhiên, và nét văn hóa truyền thống của những cộng đồng dân cư sống cận kề. Ngày nay nhờ những chương trình phát triển, Pù-Luông đang như một nàng tiên được đánh thức, trở thành điểm thu hút khách du lịch.
Đó là cảm nhận của chúng tôi khi đến với những bản làng xinh đẹp vùng cao, ẩn mình bên những khu rừng thuộc Khu bảo tồn nhiên nhiên Pù Luông trong chuyến khai trương mô hình du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng.

Khu bảo tồn là nơi quản lý nghiêm ngặt khoảng 17 ngàn héc ta (vùng lõi), nhưng cũng là nơi sinh sống của khoảng 17 ngàn người dân sống xung quanh, chủ yếu là bà con dân tộc Thái, Mường. Họ là những người bảo vệ thiên nhiên và lưu giữ giá trị văn hóa qua nhiều thế hệ.

Liên khu đá vôi Pù Luông - Cúc Phương bắt nguồn từ cao nguyên Sơn La là một điển hình quan trọng về hệ sinh thái đá vôi. Đây cũng là khu vực rừng núi đá vôi rộng lớn duy nhất còn lại ở nước ta. Hệ động vật hoang dã ở đây thuộc khu địa lý Bắc Trung Bộ và một phần khu hệ động vật Tây Bắc, với các loài đặc trưng như: sóc bụng đỏ, bò tót, gà tiền mặt vàng...

Đặc biệt, Pù Luông là nơi sống thích hợp của các loài linh trưởng, trong đó có voọc quần đùi trắng (hay còn gọi là voọc mông trắng)- là loài linh trưởng quý hiếm, đặc trưng nhất của nước ta.
Những cánh rừng rộng lớn ở Pù Luông hoang sơ còn là nơi cư ngụ của nhiều loài thú, trong đó có các loài quý hiếm như: bò tót, hổ, báo gấm, báo hoa, beo, gấu, ngựa, gấu chó, nai, mang, tê tê, cú mèo, lợn rừng... Trong số loài động vật này, có tới 36 loài đã được ghi trong Sách đỏ của Việt Nam và thế giới. Đặc biệt có 13 loài bị đe doạ tuyệt chủng ở mức toàn cầu.

Bên cạnh đó, những khu rừng nguyên sinh với nhiều loài gỗ quý tưởng như đã bị tuyệt chủng nhưng lại được tìm thấy ở Pù Luông. Thiên nhiên nơi đây còn nhiều điều bí ẩn, với hệ thống hang động là nơi trú ngụ tuyệt vời của các loài dơi; những khu rừng nguyên sinh thường xanh tốt quanh năm là môi trường sống quan trọng cho rất nhiều loài chim quý như: diệc nâu, hồng hoàng, khiếu mỏ dẹt...

Những năm trở lại đây, các công ty du lịch ngày càng xuất hiện nhiều ở Pù Luông. Khách tham quan cũng vì vậy mà tấp nập hơn. Nhưng có một nghịch lý, khách đến rồi khách lại đi, nguồn thu đổ về túi công ty lữ hành, còn cái nghèo của bà con, của địa phương thì vẫn không thay đổi. Bên cạnh đó, nhu cầu về tài nguyên thiên nhiên ngày càng lớn do dân số tăng nhanh đang đặt gánh nặng lên khu bảo tồn.

Mô hình du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng là sáng kiến của Tổ chức Bảo tồn động thực vật hoang dã quốc tế (FFI), do Quĩ Irish Aid của Sứ quan Ai-len tài trợ. Chương trình đã hỗ trợ thành công nâng cao năng lực cho các cộng đồng dân tộc Thái và Mường của địa phương, để chính họ biết cách giới thiệu và quảng bá với du khách nền văn hóa và cảnh quan thiên nhiên của mình, hỗ trợ tích cực cho việc tăng cường bảo vệ những loài bị đe dọa trong Khu bảo tồn.

Ngày nay đến Pù Luông du khách sẽ có dịp đến với những phát hiện thú vị, những cảnh sắc hấp dẫn, những bản sắc độc đáo của địa phương. Khi vào rừng, lúc ra thăm thôn bản, khi khám phá Hang Dơi, khi nghỉ đêm tại những ngôi nhà sàn truyền thống, trải nghiệm nếp sinh hoạt của gia đình người Thái, hòa mình với những điệu múa, bài hát truyền thống của người Mường, người Thái như múa nón, múa sạp, hát ru con… tất cả đều là những trải nghiệm mới mẻ và khó quên.

Hiện nay, tour du lịch mà du khách trong và ngoài nước yêu thích khi đến với Pù Luông là: Ngày thứ nhất, xuất phát từ Hà Nội đi tham quan bản Lác, rồi về bản Hang thăm hang Pó Mười, thưởng thức các món ăn truyền thống của đồng bào Thái, nghỉ lại qua đêm tại bản Hang.

Ngày thứ hai, đi bộ từ bản Hang, vượt qua dãy núi đá vôi Pù Luông để đến với bản Kho Mường (xã Thành Sơn), tham quan những cánh đồng ruộng bậc thang, hang dơi và cảnh núi rừng hùng vĩ, rồi về bản Hin (xã Lũng Cao, huyện Bá Thước) nghỉ lại qua đêm.

Ngày thứ ba, du khách đi bộ từ bản Hin đến các bản: Son- Bá- Mười (xã Lũng Cao) rồi về Rừng quốc gia Cúc Phương (tỉnh Ninh Bình), hoặc thăm Suối cá thần Cẩm Lương (xã Cẩm Lương, huyện Cẩm Thủy), sau đó về TP Thanh Hóa và kết thúc chuyến đi.

Tổng họp từ internet